Twoje inwestycje
i finanse
w jednej aplikacji
i finanse
w jednej aplikacji
Menu
Inflacja w Polsce z każdym miesiącem bije nowe rekordy. W sierpniu br. przekroczyła 16%, a we wrześniu wynosi już ponad 17%. Obecnie inflacja rośnie w większości krajów i do pewnego stopnia jest zjawiskiem globalnym. Są kraje, w których jest jeszcze wyższa (np. w Estonii 25%, w Turcji 80%, albo w Argentynie 78%). Ale przykładowo w USA inflacja wynosi „jedynie” 8,3%.
Jarosław Jamka
Czy inflację można pokonać? Z pewnością tak, ale cena jaką trzeba za to zapłacić może być wysoka. Dlatego w dzisiejszej krótkiej analizie przedstawimy m.in. mechanizmy działania inflacji, szczególnie wtedy, kiedy jest wysoka. Ale pokażemy również ile faktycznie może kosztować wysoka inflacja każdego z nas w codziennym życiu.
Europejski Bank Centralny (ECB) definiuje inflację w ten sposób:
W gospodarce rynkowej ceny towarów i usług ciągle się zmieniają: jedne rosną, inne spadają. Jednak o inflacji mówimy dopiero wtedy, kiedy mamy do czynienia z powszechnym wzrostem cen, a nie z podwyżkami dotyczącymi tylko niektórych dóbr. Kiedy dochodzi do inflacji, za tę samą kwotę można kupić coraz mniej. Innymi słowy, inflacja powoduje, że z czasem wartość pieniądza spada.
Powszechny albo ogólny wzrost cen jest tutaj najistotniejszy.
Wzrost ceny pieczywa o 20% to nie koniecznie jest już inflacja, jeżeli ceny innych towarów nie rosną (a mogą też w tym samym momencie spadać). Ale wzrost cen pieczywa o 20%, warzyw o 20%, benzyny o 20%, biletów komunikacji miejskiej o 20% itd. to już z pewnością jest inflacja. Jeżeli założymy, że wszystkie towary i usługi wzrosły o 20%, to relatywne ceny pomiędzy poszczególnymi towarami nie zmieniły się (za taką samą ilość pieczywa możemy kupić tyle samo benzyny… itd.). Inflacja to właśnie ten ogólny/powszechny wzrost cen. To teoria, bo w praktyce z wielu powodów bardzo trudno jest zmierzyć tą prawdziwą inflację, a wskaźniki zmian cen o których ciągle dzisiaj słyszymy (potocznie nazywane inflacją) zawierają zarówno tą faktyczną inflację, ale także częściowo relatywne zmiany cen.
Ile kosztuje nas inflacja? Bardzo dużo! Sam ECB stwierdza, że inflacja powoduje spadek wartość pieniądza. Można zrozumieć, że np. wzrost popytu na jakieś dobro powoduje wzrost jego ceny. Wtedy możemy kupić jakiś ekwiwalent albo po prostu zrezygnować z takiego zakupu i przeznaczyć nasze pieniądze na inne towary/usługi. Ale w przypadku inflacji mamy do czynienia z powszechnym wzrostem cen, rosną także ceny ekwiwalentów. Wzrosną też ceny innych towarów i usług. Zwyczajnie nie mamy gdzie „uciec”. Zatem wartość naszych pieniędzy, czyli ich siła nabywcza spada dokładnie o wielkość inflacji.
Na mechanizmy działania inflacji możemy spojrzeć analizując jej wpływ na decyzje ekonomiczne podejmowane przez każdego z nas w zależności od wielkości inflacji.
Podzielmy inflacje na trzy poziomy:
W przypadku reżimu niskiej inflacji, taka inflacja praktycznie nie wpływa na nasze decyzje ekonomiczne. Po prostu jej nie zauważamy. Nie zastanawiamy się czy warto kupić więcej mąki albo cukru bo za chwile będą droższe. Nie myślimy w kategoriach czy nasze wynagrodzenie nie powinno wzrosnąć, aby nadążyć za szalejącymi cenami. W przypadku niskiej inflacji zmiany cen pojedynczych towarów, usług bądź nawet całych ich kategorii (tzw. względne zmiany cen) w minimalnym stopniu wpływają na zmianę ogólnego/powszechnego poziomu cen. Inflacja jest mniej zmienna, rosnące ceny jedynych towarów są kompensowane spadkami cen innych towarów (spada korelacja pomiędzy indywidualnymi pozycjami). Dodatkowo zmiany cen i wynagrodzeń są mniej ze sobą powiązane. Inflacja w tym reżimie wykazuje tendencję do samo-stabilizacji (generalnie trudniej jest ją wytrącić z niskich poziomów).
W sytuacji, gdy ceny zaczynają wyraźniej rosnąć wchodzimy pomału w poziom inflacji przejściowej, gdzie pomału zaczynają zanikać efekty samo-stabilizujące inflację na niskich poziomach. Niemniej ciągle jest jeszcze miejsce na reakcje banku centralnego (np. podwyżki stóp), aby inflacja nie stała się większym problemem. Jeżeli przyjmiemy, że w Polsce reżim niskiej inflacji występuje poniżej 3,5% – to w ciągu ostatnich 20 lat inflacja w Polsce cztery razy „wyskakiwała” ponad tę granice, aby później wrócić na niższe poziomy.
W.1 Niski i wysoki reżim inflacji na przykładzie Polski.
Źródło: opracowanie własne
Przy dalszych wzrostach cen, czyli w przypadku przejścia do reżimu wysokiej inflacji wszystko zaczyna się zmieniać. Rosnąca inflacja staje się „widoczna” i zaczyna zmieniać zachowania uczestników gospodarki. W dniu, w którym urząd statystyczny publikuje inflację za kolejny miesiąc zauważamy, że inflacja staje się numerem jeden w większości kanałów informacyjnych. Znikają samo-stabilizujące się efekty niskiego reżimu inflacji, a zmiany cen poszczególnych towarów/usług mają mocny wpływ na zmianę ogólnego/powszechnego poziomu cen (to tak zwany efekt „pierwszej rundy”). Efekt pierwszej rundy może prowadzić do efektu drugiej rundy, czyli spirali płacowo-cenowej.
Co to jest spirala płacowo-cenowa? Rosnące ceny towarów i usług prowadzą do zwiększonej presji pracowników na podwyżki płac, aby zwyczajnie „nadążyć” za rosnącymi cenami w sklepach. Mając wyższe pensje zaczynamy je wydawać, powodując dalszy wzrost cen towarów i usług. Wyższe ceny towarów i usług w następnej kolejności prowadzą do wyższej presji na wzrost wynagrodzeń… stąd o takim zjawisku mówimy jako „spirala”. Wyższa inflacja zaczyna też wpływać na wzrost naszych oczekiwań inflacyjnych (jeżeli będziemy oczekiwać wyższej inflacji w przyszłości, to możemy podejmować inne decyzje ekonomiczne w porównaniu do sytuacji gdybyśmy nie oczekiwali wysokiej inflacji w przyszłości). Ekonomiści mierzą nasze oczekiwania inflacyjne (np. w formie regularnie powtarzanej ankiety), a wyniki tych pomiarów mogą mieć wpływ na politykę pieniężną banku centralnego. Wyższe oczekiwania inflacyjne mogą utrwalić efekty pierwszej i drugiej rundy.
Dodatkowo wysoka i trwała inflacja może powodować zmiany strukturalne w relacjach ekonomicznych: zwiększenie roli związków zawodowych, centralizacja negocjacji płacowych, stałe zapisy indeksacyjne w umowach o pracę, itp. Wysoka inflacja wykazuje cechy samo-wzmacniające się, podobnie jak niska inflacja efekty samo-stabilizacji.
Im dłużej pozostajemy w strefie reżimu wysokiej inflacji, tym trudniej później zbić inflację w dół i tym wyższe koszty będziemy musieli ponieść w przyszłości (ogólnie w postaci niższego wzrostu gospodarczego, erozji naszych oszczędności itd.). Przykładowo stopy procentowe będą musiały pozostać dłużej na wyższych poziomach (czytaj np. wyższe raty kredytów mieszkaniowych) w porównaniu do sytuacji, kiedy z wysoką inflacją mamy do czynienia tylko przez krótką chwilę.
Dzisiaj jesteśmy już w reżimie wysokiej inflacji, tzn. inflacja jest na tyle wysoka, że zmienia nasze zachowania ekonomiczne. Dochodzi do spirali płacowo-cenowej, a obniżenie inflacji może być związane z coraz wyższymi kosztami zarówno dla gospodarki jak i społeczeństwa. Z reguły rosnące wynagrodzenia i tak nie nadążają za inflacją. Skutkiem może być spowolnienie gospodarcze.
Przy tak wysokiej inflacji nasze oszczędności nie mogą pozostać w gotówce lub na nisko oprocentowanych depozytach. Należy je zainwestować (zgodnie z osobistym profilem ryzyka) aby przynajmniej częściowo zmniejszyć realne straty związane z utratą wartości naszych pieniędzy. Na szczęście mamy do tego całą paletę narzędzi i produktów inwestycyjnych.
Od czego i jak zacząć? Polecamy nasze inne artykuły w sekcji „Edukacja”. Każdy znajdzie tam temat inwestycyjny najbardziej go interesujący.
Przykładowo polecamy:
Dla osób szczególnie zainteresowanych mechanizmami funkcjonowania inflacji polecamy angielskojęzyczne opracowanie „Inflation: a look under the hood”.
Jest to drugi rozdział rocznego raportu ekonomicznego Banku Rozliczeń Międzynarodowych, wydanie z 2022 roku.
ETF to największa innowacja ostatnich lat w świecie Inwestycji. Teraz rejestrując konto dostajesz od nas w prezencie ETF o wartości do 500 zł! A potem decydujesz, co z nim dalej zrobisz.
Zacznij inwestować i odbierz ETF o wartości do 500 zł w prezencie.
Pobierz aplikację WealthSeed. Dostępna na iOS oraz Android.
Pobierz aplikację WealthSeed
Podaj adres e-mail, na który otrzymasz Przewodnik “Inwestowanie dla początkujących” oraz regularnie dużo ciekawych materiałów dotyczących inwestowania.
Co 1-2 tygodnie nowe, przystępne treści, które poszerzą Twoje horyzonty inwestycyjne. Całkowicie za darmo!
Inwestuj w 550+ ETF-ów za darmo odnosi się do całkowitego kosztu realizacji zlecenia o wartości powyżej 750 EUR dla klienta po uwzględnieniu 1) premii wypłacanych klientowi przez partnerów WealthSeed oraz 2) opłat należnych WealthSeed. Opłata za przechowywanie zagranicznych papierów wartościowych pobierana od wartości papierów wartościowych klienta, nie ma zastosowania przy wartości aktywów do 100 000 EUR na koniec kwartału.
to jeden z rodzaju obligacji emitowanych przez rząd Stanów Zjednoczonych.
Tego rodzaju obligacje mogą być emitowane z różnymi terminami wygaśnięcia a ich cena nominalna jest indeksowana poziomem inflacji, tym samym TIPSy zabezpieczają przed spadkiem realnej wartości pieniądza.
Poprzez automatyczne podnoszenie ich ceny nominalnej o poziom wzrostu inflacji mamy pewność, że otrzymamy nie mniej niż zainwestowaną kwotę powiększoną o wzrost inflacji w okresie naszej inwestycji.
to spółki lub fundusze, których modelem biznesowym jest wynajem nieruchomości . REIT-y mogą być publicznie notowane na giełdzie. Inwestując w REIT, jak inwestor posiadamy pośrednio udziały w nieruchomościach będących własnością spółki.
(o wysokiej rentowności, zwane również obligacjami śmieciowymi)
to obligacje, które przynoszą wyższe oprocentowanie, ponieważ mają niższe ratingi kredytowe niż obligacje o ratingu inwestycyjnym. Obligacje tego typu są bardziej podatne na niewypłacalność, więc muszą płacić wyższą stopę zwrotu niż obligacje o ratingu inwestycyjnym, aby zrekompensować inwestorom potencjalne ryzyko.
Inwestuj w światowe akcje**
za darmo odnosi się do całkowitego kosztu realizacji zlecenia o wartości powyżej 750 EUR dla klienta po uwzględnieniu 1) premii wypłacanych klientowi przez partnerów WealthSeed oraz 2) opłat należnych WealthSeed.
Opłata za przechowywanie zagranicznych papierów wartościowych pobierana od wartości papierów wartościowych klienta, nie ma zastosowania przy wartości aktywów do 100 000 EUR na koniec kwartału.
